Inhoud
- Hoe de aminozuursequentie wordt bepaald
- Kiezen voor de aminozuren
- Verschillende mogelijkheden van eiwitten
- Het verschil in een eiwit
- Waarom de bestelling belangrijk is
Eiwitten behoren tot de belangrijkste chemicaliën voor al het leven op de planeet. De structuur van eiwitten kan sterk variëren. Elk eiwit bestaat echter uit veel van de 20 verschillende aminozuren. Net als de letters in het alfabet, speelt de volgorde van de aminozuren in een eiwit een belangrijke rol in hoe de uiteindelijke structuur zal functioneren. Eiwitten kunnen honderden aminozuren lang zijn, dus de mogelijkheden zijn bijna eindeloos zoals we binnenin zullen onderzoeken.
Hoe de aminozuursequentie wordt bepaald
Je hebt misschien een algemeen idee dat DNA de genetische basis is voor alles wat je bent. Wat je je misschien niet realiseert, is dat de enige functie van DNA is om uiteindelijk de volgorde van aminozuren te bepalen die in alle eiwitten terechtkomen die je maken tot wie je bent. DNA is gewoon lange strengen van vier nucleotiden die zich steeds weer herhalen. Die vier nucleotiden zijn adenine, thymine, guanine en cytosine en worden meestal weergegeven door de letters ATGC. Het maakt niet uit hoe lang je DNA is, je lichaam "leest" deze nucleotiden in groepen van drie en elke drie nucleotiden codeert voor één specifiek aminozuur. Dus een sequentie van 300 nucleotiden zou uiteindelijk coderen voor een eiwit met een lengte van 100 aminozuren.
Kiezen voor de aminozuren
Uiteindelijk schiet je DNA kleinere kopieën van zichzelf af, bekend als messenger RNA of mRNA, die naar de ribosomen in je cellen gaan waar eiwitten worden gemaakt. RNA gebruikt dezelfde adenine, guanine en cytosine als DNA, maar gebruikt een chemische stof genaamd uracil in plaats van thymine. Als je met de letters A, U, G en C speelt en ze in groepen van drie herschikt, zul je merken dat er 64 mogelijke combinaties met een verschillende volgorde zijn. Elke groep van drie staat bekend als een codon. Wetenschappers hebben een grafiek ontwikkeld waarmee je kunt zien voor welk aminozuur een specifiek codon codeert. Je lichaam weet dat als het mRNA "CCU" leest, op die plek een aminozuur genaamd proline moet worden toegevoegd, maar als het "CUC" leest, moet het aminozuur leucine worden toegevoegd. Zie het verwijzingsgedeelte onderaan de pagina om een volledig codongrafiek te bekijken.
Verschillende mogelijkheden van eiwitten
Een eiwit kan eenvoudig een streng aminozuren zijn, maar sommige gecompliceerde eiwitten zijn eigenlijk meerdere strengen aminozuren die met elkaar zijn verbonden. Bovendien zijn eiwitten van verschillende lengte, waarvan sommige slechts enkele aminozuren lang zijn en andere meer dan 100 aminozuren lang zijn. Bovendien gebruikt niet elk eiwit alle twintig aminozuren. Een eiwit kan heel goed honderd aminozuren lang zijn, maar gebruikt alleen acht of tien verschillende aminozuren. Vanwege al deze mogelijkheden is er letterlijk een oneindig aantal mogelijke permutaties die een eiwit kunnen zijn. In de natuur kan er een eindig aantal eiwitten zijn; het aantal bestaande echte eiwitten is echter in de miljarden, zo niet meer.
Het verschil in een eiwit
Alle levende organismen hebben DNA en gebruiken allemaal dezelfde 20 aminozuren om de eiwitten te maken die essentieel zijn voor het leven. Je kunt dus zeggen dat bacteriën, planten, vliegen en mensen allemaal dezelfde basisbouwstenen van het leven hebben. Het enige verschil tussen een vlieg en een mens is de volgorde van het DNA en dus de volgorde van de eiwitten. Zelfs bij mensen variëren eiwitten drastisch. Eiwit bestaat uit ons haar en onze nagels, maar het vormt ook de enzymen in ons speeksel. Eiwitten vormen ons hart en ook onze lever. De verscheidenheid aan structureel en functioneel gebruik van eiwitten is vrijwel onbeperkt.
Waarom de bestelling belangrijk is
De volgorde van aminozuren is net zo belangrijk voor eiwitten als de volgorde van letters is belangrijk voor woorden. Overweeg de term 'kerstman' en alles wat ermee te maken heeft. Het eenvoudig herschikken van de letters kan de term 'Satan' opleveren, die een drastisch andere betekenis heeft. Het is niet anders voor aminozuren. Elk aminozuur reageert op een andere manier. Sommigen houden van water, sommigen haten water en de verschillende aminozuren kunnen op elkaar inwerken zoals polen op een magneet waar sommigen aantrekken en anderen afstoten. Op moleculair niveau condenseren de aminozuren in een spiraalvormige of bladachtige vorm. Als de aminozuren niet graag naast elkaar staan, kan dit de vorm van het molecuul drastisch veranderen. Uiteindelijk is het de vorm van het molecuul dat feitelijk matureert. Amylase, een eiwit in je speeksel, kan koolhydraten in je eten afbreken, maar het kan geen vetten raken. Pepsine, een eiwit in uw maagsappen, kan eiwitten afbreken, maar het kan geen koolhydraten afbreken. De volgorde van de aminozuren geeft het eiwit zijn structuur en de structuur geeft het eiwit zijn functie.