Inhoud
- De Filippijnse geul
- De Tonga-loopgraaf
- De South Sandwich Trench
- De geul van Puerto Rico
- The Eurasian Basin and Molloy Deep
- De Diamantina-loopgraaf
- De Mariana Trench en de Challenger Deep
Sommige van de meest indrukwekkende topologische kenmerken van de aarde zijn verborgen onder de zee, waaronder bergen hoger en valleien dieper dan die op het land. De grootste bergen ter wereld, Mauna Loa en Mauna Kea, stijgen op vanaf de Hawaiiaanse loopgraaf, ongeveer 5500 meter (18.000 voet) onder zeeniveau, maar dat is bijna een plateau in vergelijking met sommige van de diepe geulen in de oceaan. De beweging van aardplaten - de lagen rots die de hete, stromende mantel van de planeten bedekken - produceert deze geulen, die bijna 11 kilometer diep kunnen zijn. De diepste punten op aarde liggen in de Stille Oceaan, maar elke oceaan heeft diepten die ontzag opwekken, zelfs als we ze niet kunnen zien.
De Filippijnse geul
Tot 1970 geloofden wetenschappers dat de Filippijnse loopgraaf, die zich ten zuidwesten uitstrekt van Luzon tot het eiland Halmahera in Indonesië, het diepste punt op de planeet was. Het is het resultaat van een botsing tussen de Euraziatische plaat, die een van de zeven belangrijkste tektonische platen van de aarde is, en de kleinere Filippijnse plaat. Terwijl de grotere plaat erover glijdt, zinkt de kleinere plaat, die dichter is, in de aardmantel, waar hij smelt. Het proces, subductie genoemd, vormt de V-vorm van de geul. Op het diepste punt ligt de Filippijnse loopgraaf 10.540 meter (34.580 voet) onder zeeniveau.
De Tonga-loopgraaf
De Tonga-loopgraaf strekt zich uit van het noordelijke eiland Nieuw-Zeeland naar het eiland Tonga, een afstand van 2500 kilometer. Gevormd door subductie van de Pacifische plaat door de Tonga-plaat, heeft het het op één na diepste punt op de planeet - de Horizon Deep - dat 10.882 meter (35.702 voet) onder zeeniveau ligt. Onderzoekers hebben ontdekt dat plaatbewegingen in de Tonga ervoor zorgen dat grote vulkanen in de afgrond glijden, evenals in de Japan-geul in het noorden en de Mariana-geul in het zuiden. Dergelijke rampen kunnen enorme aardbevingen en tsunami's veroorzaken, zoals degene die Japan trof in 2011. In 2013 daalden Japanse onderzoekers af naar de Horizon Deep en brachten een garnalenachtige amfipode van 24 centimeter terug - Alicella gigantea - - vanaf een diepte van 6.250 meter (20.500 voet). Zonder pigmentatie overleeft het wezen in totale duisternis bij drukken van bijna 1.000 atmosfeer.
De South Sandwich Trench
Net ten zuidoosten van het zuidelijkste puntje van Zuid-Amerika bieden de Britse gebieden van Zuid-Georgië en de Zuidelijke Sandwich-eilanden een thuis voor pinguïns en een paar Britse administratieve personeelsleden. Net ten oosten duikt de oceaanbodem in de South Sandwich Trench, de op een na diepste geul in de Atlantische Oceaan. Op het laagste punt ligt deze geul 8.428 meter (27.651 voet) onder zeeniveau. Subductie van de Zuid-Atlantische plaat door de Scotia-plaat vormde deze geul, evenals de archipel van eilanden, ook bekend als de Scotia Arc, die zich uitstrekt tot de punt van Antarctica.
De geul van Puerto Rico
Het diepste deel van de Atlantische Oceaan ligt net ten noorden van het eiland Puerto Rico, waar de Noord-Amerikaanse en Caribische platen langs elkaar glijden. Subductie van de grotere Noord-Amerikaanse plaat door de Caribische plaat heeft een geul gecreëerd die 8,605 meter (28,232 voet) diep is. De interactie veroorzaakt aardbevingen in de regio - zoals dergelijke plaatinteracties dat ook doen - maar een recent onderzoek heeft aangetoond dat er een groter gevaar is. Terwijl de platen botsen, barst en barst de lichtere Caribische plaat, terwijl gigantische aardverschuivingen optreden op de neergaande Noord-Amerikaanse plaat. Beide fenomenen, die ook veel voorkomen in de diepere loopgraven van de Stille Oceaan, kunnen verwoestende tsunami's produceren.
The Eurasian Basin and Molloy Deep
Een bergketen scheidt de oceaanbodem in de Euraziatische en Amerasiaanse bekkens onder de Noordpoolzee, en de eerste daalt af naar een diepte van 4.400 meter (14.435 voet) in de vlakte van de Barents Abyssal. Deze diepte maakt deel uit van het Frambekken, dat direct onder de geografische noordpool ligt. In tegenstelling tot oceaangeulen, is het Frambassin niet V-vormig, maar uitgestrekt en vlak, net als de bodem van een woestijn op droog land. Wetenschappers hebben de bodem van de Noordelijke IJszee niet volledig in kaart gebracht, maar ze weten dat het onder de Fram Straat tussen Groenland en Svalbard afdaalt naar een diepte van 5.607 meter (18.395 voet) in de Molloy Deep.
De Diamantina-loopgraaf
Lang geleden maakte Australië deel uit van Antarctica, maar toen ze uit elkaar dreef, ontstonden breukzones in de aardkorst. Een van deze breuken produceerde de Diamantina Trench, vlak bij de zuidwestelijke punt van Australië. Met een maximale diepte van 8.047 meter (26.401 voet) is dit het diepste deel van de Indische Oceaan en het is de elfde diepste geul ter wereld. Als de voet van de Mount Everest zich op dezelfde diepte zou bevinden, zou de piek een eiland vormen met een maximale hoogte van ongeveer 900 meter (3.000 voet).
De Mariana Trench en de Challenger Deep
De Mariana-loopgraaf is de diepste van alle oceaangeulen. Gevormd door dezelfde platen die de Filippijnse Trench creëerden, ligt de Mariana Trench net ten noordoosten van die iets ondiepere, ten oosten van de Mariana Island-keten en net ten zuiden van Japan. Het diepste deel, bekend als de Challenger Deep, ligt 10.911 meter (35.797 voet) onder zeeniveau. Hollywood-regisseur James Cameron maakte een solo-afdaling naar de bodem van de geul in 2012, maar hij was niet de eerste persoon om te bezoeken. De Zwitserse oceanograaf Jacques Piccard en de Amerikaanse marine-luitenant Don Walsh raakten in 1960 in de Bathyscaphe Triëst. Ondanks de 200.000 ton waterdruk op die diepte, slaagde Piccard erin een voetzool te vangen die de oceaanbodem doorzocht voor voedsel.