Inhoud
Woestijnplaneten zijn al lange tijd het decor voor sciencefictionwerken. Denk bijvoorbeeld aan de droge planeet Arrakis in de roman 'Dune' of de droge woestijn waar de avonturen van Luke Skywalkers beginnen in de film 'Star Wars'. Maar woestijnplaneten bestaan niet alleen in science fiction. In feite kun je ze zowel hier in het zonnestelsel als elders vinden.
Kenmerken
Per definitie is een woestijnplaneet een planeet die grotendeels of volledig woestijn is - een wereld met een heet, droog klimaat en schaarse neerslag. Dat betekent echter niet dat het terrein monotoon hoeft te zijn; woestijnplaneten kunnen enorme kraters, bergketens en andere interessante fysieke kenmerken hebben. Het soort rotsen op een woestijnplaneet zal afhangen van welke mineralen daar overvloedig aanwezig zijn. Omdat woestijnplaneten geen water hebben, missen ze ook veel van de geografische en geologische kenmerken die door water worden gecreëerd, zoals de riviervalleien die worden voortgebracht door stromend water en de kalksteen die zich in waterige omgevingen hier op aarde vormen. Typische woestijnplaneten in science fiction hebben een onvriendelijk klimaat, maar zijn op zijn minst in staat om het leven te ondersteunen en daarom geschikt voor kolonisatie.
Mars
Mars is het bekendste voorbeeld van een woestijnplaneet. Tegenwoordig zijn er alleen sporen van water en geen vloeibaar water op Mars, alleen bevroren koolstofdioxide nabij de polen. Er is geen neerslag behalve de sneeuw die op de polen valt, dus het klimaat op Mars is extreem droog en ongeschikt voor het leven. Ongecontroleerd door grote watermassa's of vegetatie, kunnen windstormen kracht verzamelen en veranderen in woeste stofstormen die duizenden vierkante mijlen afleggen. De dunne atmosfeer warmt overdag snel op en stort zich vervolgens 's nachts in koude temperaturen onder nul. Kortom, het klimaat van Mars staat zeer vijandig tegenover het leven.
Wetenschappers geloven nu dat het op een bepaald moment in het verleden meer welkom was geweest, omdat veel oude geologische kenmerken op Mars, zoals onderling verbonden valleisystemen, suggereren dat vloeibaar water al vroeg in de geschiedenis van de planeten aanwezig was. Onderzoekers proberen nog steeds te reconstrueren hoe het klimaat van de vroege Mars eruit heeft kunnen zien en waardoor het zo dramatisch is veranderd.
Innerlijke planeten
Mars is waarschijnlijk het dichtst in de buurt van de klassieke woestijnplaneet van science fiction die in het zonnestelsel bestaat. Twee andere planeten in de omgeving van de aarde kunnen echter ook woestijnplaneten worden genoemd. Het oppervlak van Venus bakt op ongeveer 475 graden Celsius (800 graden Fahrenheit), en hoewel de wolken zwavelzuur regenen, bereikt geen van deze corrosieve neerslag ooit het oppervlak omdat het verdampt voordat het de grond raakt. Het oppervlak is een levenloze, eentonige woestijn die in de permanente schaduw van dikke wolken ligt.
Kwik is de planeet die het dichtst bij de zon staat en heeft vrijwel geen atmosfeer en dus geen neerslag. Er is in wezen geen weer. De temperaturen variëren enorm tussen dag en nacht, omdat de kant van de planeet die naar de zon is gedraaid aan het bakken is, terwijl de andere kant koud bevroren is. Net als Venus lijkt Mercurius niet veel op de woestijnplaneten van science fiction; het is volkomen ongeschikt voor kolonisatie.
Buiten het zonnestelsel
Vanaf juni 2013 zijn er ongeveer 873 extrasolaire planeten ontdekt, en er zijn nog 3.284 nog niet bevestigde ontdekkingen van wat extrasolaire planeten kunnen zijn. Traditionele methoden van planeetjacht hebben het gemakkelijker gemaakt om grote gasreuzen zoals Jupiter te vinden die in geen van deze categorieën vallen, maar nieuwere instrumenten hebben het voor wetenschappers mogelijk gemaakt om naar kleinere rotsachtige planeten te zoeken die mogelijk in aanmerking komen als woestijnplaneten. Voor de meeste hiervan hebben wetenschappers op dit moment echter nog vrij minimale gegevens over de samenstelling van hun atmosfeer en andere kenmerken die kunnen aangeven of ze woestijnplaneten zijn, hoewel wetenschappers doorgaans meer geïnteresseerd zijn in planeten met kenmerken die suggereren dat ze wees aardachtig.