Inhoud
In de astronomie is parallax de schijnbare beweging van nabije sterren tegen hun achtergrond, veroorzaakt door de aarde die rond de zon reist. Omdat sterren dichterbij lijken te bewegen dan verre sterren, stelt de hoeveelheid schijnbare beweging astronomen in staat om hun afstanden te bepalen door de verandering in de observatiehoek te meten zoals deze vanaf de aarde verschijnt.
De schijnbare beweging en de hoekverandering zijn zo klein dat ze met het blote oog niet waarneembaar zijn. In feite werd de eerste stellaire parallax pas in 1838 gemeten door de Duitse astronoom Friedrich Bessel. Het toepassen van de raaklijngoniometrische functie op de gemeten parallaxhoek en de afstand die de aarde rond de zon aflegt, geeft de afstand tot de ster in kwestie.
TL; DR (te lang; niet gelezen)
De beweging van de aarde rond de zon produceert een schijnbare beweging in nabije sterren, resulterend in een kleine verandering in de observatiehoek van de ster vanaf de aarde. Astronomen kunnen deze hoek meten en de afstand tot de bijbehorende ster berekenen met behulp van de raaklijngoniometrische functie.
Hoe Parallax werkt
De aarde beweegt rond de zon in een jaarlijkse cyclus waarbij de afstand van de aarde tot de zon één astronomische eenheid (AU) is. Dit betekent dat twee observaties van een ster zes maanden uit elkaar plaatsvinden vanaf twee punten die twee AU uit elkaar liggen terwijl de aarde zich van het ene uiteinde van haar baan naar het andere verplaatst.
De waarnemingshoek van een ster verandert gedurende de zes maanden enigszins als de ster tegen zijn achtergrond lijkt te bewegen. Hoe kleiner de hoek, hoe minder de ster lijkt te bewegen en hoe verder weg deze is. Het meten van de hoek en het toepassen van de raaklijn op de driehoek gevormd door de aarde, de zon en de ster geeft de afstand tot de ster.
Parallax berekenen
Een astronoom kan een hoek van 2 boogseconden meten voor de ster die hij waarneemt en hij wil de afstand tot de ster berekenen. Parallax is zo klein, het wordt gemeten in seconden van de boog, gelijk aan een zestigste van een minuut boog, wat op zijn beurt een zestigste rotatiegraad is.
De astronoom weet ook dat de aarde tussen observaties 2 AU heeft verplaatst. Met andere woorden, de rechthoekige driehoek gevormd door de aarde, de zon en de ster heeft een lengte van 1 AU voor de zijde tussen de aarde en de zon, terwijl de hoek bij de ster, binnen de rechthoekige driehoek, de helft van de gemeten hoek of 1 boogseconden. Dan is de afstand tot de ster gelijk aan 1 AU gedeeld door de raaklijn van 1 boogseconden of 206.265 AU.
Om het eenvoudiger te maken om de eenheden van parallaxmeting te hanteren, wordt de parsec gedefinieerd als de afstand tot een ster met een parallaxhoek van 1 boogseconden, of 206.265 AU. Om een idee te geven van de betrokken afstanden, is één AU ongeveer 93 miljoen mijl, één parsec is ongeveer 3,3 lichtjaar en een lichtjaar is ongeveer 6 biljoen mijl. De dichtstbijzijnde sterren zijn enkele lichtjaren verwijderd.
Hoe de Parallax-hoek te meten
Door de toenemende nauwkeurigheid van telescopen kunnen astronomen steeds kleinere parallaxhoeken meten en nauwkeurig de afstanden tot sterren verder en verder weg berekenen. Om een parallaxhoek te meten, moet een astronoom de observatiehoeken van een ster zes maanden uit elkaar opnemen.
De astronoom kiest een stationair doel dichtbij de ster in kwestie, meestal een verre melkweg die niet beweegt. Hij concentreert zich op de melkweg en vervolgens op de ster en meet de observatiehoek daartussen. Zes maanden later herhaalt hij het proces en legt hij de nieuwe invalshoek vast. Het verschil in de observatiehoeken is de parallaxhoek. De astronoom kan nu de afstand tot de ster berekenen.