Inhoud
- Oceanische versus continentale convergente grenzen
- Oceanische versus oceanische convergente grenzen
- Continentale versus continentale convergente grenzen
- Uiteenlopende grenzen
- Grenzen transformeren
Convergente, divergerende en transformatiegrenzen vertegenwoordigen gebieden waar de tektonische platen van de aarde op elkaar inwerken. Convergente grenzen, waarvan er drie soorten zijn, treden op waar platen tegen elkaar botsen. Uiteenlopende grenzen vertegenwoordigen gebieden waar platen uit elkaar spreiden. Transformatiegrenzen treden op waar platen langs elkaar glijden.
Oceanische versus continentale convergente grenzen
Wanneer oceanische platen botsen met continentale platen, wordt de dichtere oceaanplaat onder de lichtere continentale plaat gedrukt. Dit proces heeft drie geologische resultaten. De continentale plaat wordt omhoog getild, waardoor bergen ontstaan. Terwijl de oceanische plaat zich terugtrekt, wordt een geul gevormd. Uiteindelijk, als de dalende plaat smelt, leidt dit tot vulkanische activiteit op het oppervlak van de continentale plaat.Dit gebeurt op plaatsen waar de oceanische Nazca-plaat zich onder de Zuid-Amerikaanse plaat onderwerpt, waardoor het Andesgebergte en de loopgraven tussen Peru en Chili ontstaan.
Oceanische versus oceanische convergente grenzen
Wanneer twee oceanische platen botsen, wordt de oudere dichtere plaat onderworpen. De resultaten van deze tektonische botsing zijn vergelijkbaar met die met oceanische en continentale platen. Een diepe geul wordt gevormd op de zeebodem. De formidabele Marianas Trench is bijvoorbeeld gevormd door de ondertekening van de Filipijnse plaat onder de Pacifische plaat. Er is ook onderzeese vulkanische activiteit, die na verloop van tijd eilandketens kan vormen. Het Aleutiaanse schiereiland in Alaska is een voorbeeld van dit type eilandboog.
Continentale versus continentale convergente grenzen
Wanneer continentale platen op elkaar botsen, kan geen van beide platen zich onder de andere onderwerpen omdat ze even licht en drijvend zijn. In plaats daarvan worden ze samengeperst onder intense druk. Deze druk veroorzaakt knikken en slippen, zowel verticaal als horizontaal. Dit is het proces waarbij de grootste bergen op aarde zijn gevormd. Toen de Indische en Euraziatische platen bijvoorbeeld ongeveer 50 miljoen jaar geleden tegen elkaar botsten, was het resultaat de vorming van het Himalayagebergte en het Tibetaanse plateau.
Uiteenlopende grenzen
Uiteenlopende grenzen treden op wanneer platen zich uit elkaar verspreiden. Deze verspreiding wordt veroorzaakt door convectiekrachten in het gesmolten magma eronder. Terwijl ze zich langzaam uit elkaar verspreiden, vult deze vloeibare basaltlava de opening en wordt snel vast, waardoor nieuwe oceanische korst ontstaat. Wanneer dit gebeurt met continentale platen, wordt een kloofvallei gevormd, zoals de Oost-Afrikaanse kloof. Wanneer dit gebeurt met oceanische platen, wordt een nok gevormd op de zeebodem, zoals de Mid-Atlantische Rug. IJsland zit eigenlijk bovenop de Mid-Atlantische Rug. Uiteindelijk wordt het eiland opgesplitst in twee afzonderlijke landmassa's.
Grenzen transformeren
Transformatiegrenzen treden op waar platen langs elkaar glijden. Ze worden ook conservatieve grenzen genoemd omdat korst niet wordt vernietigd of langs hen wordt gecreëerd. Transformatiegrenzen komen het meest voor op de zeebodem, waar ze oceanische breukzones vormen. Wanneer ze op het land voorkomen, produceren ze fouten. Deze breuk- en breuklijnen verbinden typisch compenserende divergerende zones. De San Andreas Fault verbindt bijvoorbeeld de divergente zone van South Gorda, het noorden, met de East Pacific Rise, naar het zuiden. Aan de noordkant loopt deze breuk door in de Stille Oceaan als de Mendocino Fracture Zone. Langs de San Andreas Fault beweegt de Pacific Plate naar het noordwesten en de North American Plate naar het zuidoosten.