Inhoud
- Algemene lipideninformatie
- Wat zijn vetzuren?
- Vetzuursmeltpunten
- Vetzuren slaan energie op
- Vetzuren vormen membranen
- Vetzuren Kussen en isoleren
- Wat zijn essentiële vetzuren?
- Waarom zijn essentiële vetzuren belangrijk?
- Hoe metaboliseren vetzuren?
- Andere lipiden die u moet weten
- Een verkeerd begrepen molecuul
Als je een voedingscursus hebt gevolgd of zelfs aandacht hebt besteed aan de etiketten op voedingsproducten, ben je waarschijnlijk bekend met drie van de vier belangrijkste biomoleculen van het menselijk lichaam. Deze biomoleculen zijn koolhydraten, lipiden, nucleïnezuren en eiwitten. Lipiden omvatten een breed scala aan moleculen, waaronder triglyceriden, die soms vetten worden genoemd.
Lipiden vervullen veel belangrijke functies in het menselijk lichaam. Enkele van de meest cruciale hiervan zijn het opslaan van energie en bestaande uit celmembranen. Lipiden bieden ook demping en isolatie voor vitale organen.
Algemene lipideninformatie
Lipiden zijn de meest energierijke van alle vier basale biomoleculen als het gaat om energieopslag en toegang. Lipiden kunnen leveren 9 calorieën energie per gram. Dit is meer dan zowel koolhydraten als eiwitten, die elk alleen leveren 4 calorieën energie per gram.
Lipiden vormen ook celmembranen dankzij een zeer belangrijk kenmerk van lipidemoleculen genoemd hydrofobiciteit. Deze term komt van de Griekse woorden hydor - betekent water - en phobos - wat angst betekent. Hydrofobe moleculen, zoals lipiden, mengen niet goed met water omdat ze watermoleculen afstoten.
Zoals u zult zien, kunnen hydrofobe lipiden zich hechten aan hydrofiele moleculen, wat betekent moleculen die watermoleculen aantrekken, voor celmembraanvorming.
Wat zijn vetzuren?
Vetmoleculen, of triglyceriden, hebben een ruggengraat van glycerol en drie vetzuurstaarten. Deze vetzuren zijn lange ketens die een skelet van koolstofatomen bevatten met waterstofmoleculen gehecht langs het koolstofskelet en carbonzuur gehecht aan één uiteinde.
Omdat ze zoveel koolstoffen en waterstoffen bevatten, noemen wetenschappers dit koolwaterstofketens.
Er zijn twee hoofdtypen vetzuren, verzadigde en onverzadigde. Vetzuren ontvangen hun classificatie op basis van hun chemische structuur. Verzadigde vetzuren hebben enkele bindingen tussen de koolstofmoleculen van de koolwaterstofketens.
Ze zijn verzadigd met waterstof, wat betekent dat ze zoveel mogelijk waterstofmoleculen bevatten als ze maar kunnen.
Onverzadigde vetzuren hebben dubbele bindingen of drievoudige bindingen tussen de koolstofmoleculen van de koolwaterstofketens. Ze zijn niet verzadigd met waterstof, wat betekent dat ze open plaatsen hebben waar andere moleculen aan kunnen binden.
Vetzuursmeltpunten
Vanwege de verschillen in de manier waarop enkele bindingen en dubbele (of drievoudige) bindingen de moleculaire structuur beïnvloeden, hebben verzadigde vetzuren met enkele bindingen rechte, lineaire ketens die heel dicht op elkaar kunnen zitten. Onverzadigde vetzuren daarentegen hebben knikken als gevolg van de dubbele bindingen en kunnen daarom ook niet samen stapelen.
Deze structuur beïnvloedt de real-world functies van lipiden.
Een daarvan is de temperatuur waarbij het vetzuur smelt. Het smeltpunt voor onverzadigde vetzuren is lager dan het smeltpunt voor verzadigde vetzuren van dezelfde lengte. Stearinezuur smelt bijvoorbeeld bij ongeveer 157 graden Fahrenheit, terwijl oliezuur smelt bij ongeveer 56 graden Fahrenheit.
Dit is de reden waarom verzadigde lipiden, zoals het vet op een biefstuk, de neiging hebben om bij kamertemperatuur vast te zijn, terwijl onverzadigde lipiden, zoals olijfolie, vloeibaar zijn bij kamertemperatuur.
Vetzuren slaan energie op
Een van de belangrijkste rollen van lipiden en hun samenstellende vetzuren is energieopslag. Dit gebeurt meestal in gespecialiseerde weefsels genoemd vetweefsel. De cellen waaruit deze weefsels bestaan - adipocyten genoemd - kunnen vetdruppeltjes van triglyceriden bevatten die 90 procent van het celvolume innemen!
Al dat vet heeft een cruciaal hoofddoel: de energie opslaan die nodig is om het menselijk lichaam te voeden. Dit is een belangrijke manier waarop evolutie het mogelijk maakt voor organismen om periodes van lage voedselbeschikbaarheid te overleven door energieopslagplaatsen op te bouwen wanneer voedselbronnen direct beschikbaar zijn, zodat ze deze winkels tijdens slankere tijden kunnen aanboren.
Dieren die bijvoorbeeld overwinteren of migreren, vertrouwen op vetreserves om de noodzakelijke lichaamsfuncties te behouden en in leven te blijven op momenten dat ze niet eten.
Sommige wetenschappers brengen het idee naar voren dat lipiden ideaal zijn voor energieopslag met behulp van het voorbeeld van een gemiddelde mannelijke mens die 154 pond weegt. Als dit model niet meer zou eten, zouden zijn koolhydraatvoorraden (vrije glucose- en glycogeenvoorraden in de lever en spieren) hem ongeveer een dag in leven houden.
Zijn eiwitvoorraden (meestal spieren) zouden ongeveer een week meegaan, hoewel sommige spieren die hij uiteindelijk zou moeten verbranden voor energie ook cruciaal zijn voor zijn gezondheid, zoals de hartspieren van het hart.
Zijn vetreserves - die ongeveer 24 pond van zijn totale lichaamsgewicht uitmaken - kunnen hem echter 30 of 40 dagen ondersteunen. Het type metabolisme dat zijn lichaam zou gebruiken om de in zijn vetweefsels opgeslagen energie om te zetten in bruikbare energie is lipolyse.
Vetzuren vormen membranen
Vetzuren maken ook celmembranen mogelijk. Biologische membranen, zoals plasmamembranen, zijn selectieve barrières tussen de binnenkant van de cel (of organel) en de buitenkant van de cel. In deze functie laten ze sommige moleculen door en houden andere moleculen buiten.
De belangrijkste component van deze membranen zijn gespecialiseerde lipiden fosfolipiden. Fosfolipiden hebben twee basisonderdelen: een kop en een staart. Het hoofdgebied is glycerol met een aangehechte fosfaatgroep. Het staartgebied is gemaakt van vetzuurketens. Deze fosfolipidenmoleculen zijn amfipatische; het uiteinde van de vetzuur stoot water af (hydrofoob) en het hoofdeinde trekt water aan (hydrofiel).
Biologische membranen worden meestal gevormd met behulp van lipide bilagen. Dit betekent dat twee rijen fosfolipiden achter elkaar staan met de hydrofiele koppen in contact met de binnenkant en de buitenkant van de cel, die meestal uit water bestaan.
Dit maakt het fosfolipidenmembraan waterdicht terwijl het toch kleine moleculen door het semipermeabele membraan laat gaan zonder gespecialiseerde transporters, zoals eiwitpompen, nodig te hebben.
Vetzuren Kussen en isoleren
Al dat vet dat in de vetweefsels rondhangt en energie opslaat voor wanneer het nodig is, dient ook andere nuttige doeleinden. Vetweefsel is zacht en biedt daarom een kussen voor kwetsbare organen in het lichaam, zoals het hart, de nieren en de lever.
Dit is de reden waarom u een zware val kunt maken of zelfs een auto-ongeluk kunt weerstaan zonder noodzakelijk uw vitale organen te beschadigen.
Vetweefsel werkt ook als isolatie om het lichaam te helpen zijn kerntemperatuur te reguleren. Dit is vooral belangrijk in omstandigheden die extreme klimaten of temperatuurveranderingen omvatten. Dit is de reden waarom zoogdieren die in extreem koude omgevingen leven, zoals sommige walvissen die door ijskoud water reizen, vetreserves aanhouden die blubber worden genoemd.
Vetafzettingen net onder de huid kunnen zelfs metaboliseren om warmte te maken wanneer de huidtemperatuur te laag wordt.
Wat zijn essentiële vetzuren?
Mensen kunnen veel vetzuren synthetiseren met behulp van de koolstofatomen in biomoleculen zoals koolhydraten en eiwitten. Echter, essentiële vetzuren zijn een soort vetzuur dat het menselijk lichaam niet zelf kan aanmaken.
Dit worden soms voedingsvetzuren genoemd, omdat deze moleculen in plaats daarvan uit het voedsel in uw dieet moeten komen.
Twee bekende essentiële vetzuren zijn omega-3-vetzuren, ook wel alfa-linoleenzuur genoemd, en omega-6-vetzuren, ook wel linolzuur genoemd. Dieet omega-3 en omega-6 vetzuren vormen andere essentiële vetzuren, zoals arachidonzuur (AA), in het lichaam.
Voedingsmiddelen die van nature deze vetzuren bevatten, zijn onder meer:
Waarom zijn essentiële vetzuren belangrijk?
Deze essentiële vetzuren zijn cruciaal voor een goede membraanfunctie, vooral in belangrijke zenuwcelmembranen en bloedcelmembranen. Daar dragen ze bij aan de vloeibaarheid van het membraan, wat cruciaal is voor het handhaven van de concentratiegradiënten die levensonderhoudende processen zoals diffusie en osmose mogelijk maken.
Wetenschappers geloven dat essentiële vetzuren een belangrijke rol spelen bij de ontwikkeling van ziekten en de algehele gezondheid. Omstandigheden die worden beïnvloed door vetzuurtekorten kunnen zijn:
Sommige vetzuren zijn alleen essentieel onder specifieke omstandigheden, zoals ziekte of ontwikkelingsstatus. Bijvoorbeeld, lange-keten meervoudig onverzadigde vetzuren genoemd docosahexaeenzuur (DHA) zijn cruciaal voor de hersenstructuur en cognitieve functie, evenals een goed zicht. Pasgeboren mensen, vooral degenen die te vroeg zijn geboren, hebben een zorgvuldige voeding nodig van moedermelk die rijk is aan DHA en AA of zuigelingenvoeding verrijkt met deze essentiële vetzuren.
Hoe metaboliseren vetzuren?
Je hebt de term al leren kennen lipolyse, wat de manier is waarop vetzuren metaboliseren om opgeslagen energie vrij te maken. Wanneer de cellen in vetweefsels het signaal ontvangen dat het lichaam toegang tot opgeslagen energie nodig heeft, beginnen lipase-enzymen een meerstappenproces genaamd hydrolyse, die de triglyceriden in hun samenstellende delen, vetzuren en glycerol breekt.
Elke hydrolysestap splitst één vetzuur van het triglyceridemolecuul.
Vanaf dat moment is de citroenzuur cyclus, ook wel de citroenzuurcyclus, neemt het over. Deze reeks chemische reacties splitst verder de vetzuurketens om alle opgeslagen energie in de ketens vrij te geven. Alle aerobe organismen, inclusief mensen, gebruiken deze cyclus om energie op te wekken.
Het tegenovergestelde proces van lipolyse stelt het menselijk lichaam in staat om deze energie in de eerste plaats op te slaan. lipogeneseof verestering, zet eenvoudige suikers om in vetzuren. Vervolgens worden deze vetzuurketens gesynthetiseerd in triglyceriden om energie als vet in het lichaam op te slaan, vooral in de vetweefsels.
Andere lipiden die u moet weten
Je hebt misschien gehoord van een andere belangrijke lipide genaamd cholesterol. Dit steroïde molecuul komt in twee vormen: hoge dichtheid (HDL) cholesterol en lage dichtheid (LDL) cholesterol. Aangezien cholesterol door de bloedbaan reist, kunnen zorgverleners uw cholesterolspiegels controleren met een eenvoudige bloedtest.
Hoewel HDL-cholesterol gunstig is voor het menselijk lichaam, kunnen hoge niveaus van LDL-cholesterol het cardiovasculaire systeem schaden.
Hoewel de meeste mensen de term cholesterol gelijkstellen aan LDL-cholesterol en zich zorgen maken over het hebben van teveel cholesterol in hun bloed, speelt het cholesterolmolecuul zeer belangrijke rollen in het menselijk lichaam. Naast de beschermende effecten van HDL-cholesterol, fungeert het steroïde molecuul ook als de voorloper van veel belangrijke hormonen.
Deze omvatten geslachtshormonen die belangrijk zijn voor uw voortplantingssysteem, zoals oestrogeen, progesteron en testosteron.
Cholesterol is ook verantwoordelijk voor de productie van stresshormonen, waaronder cortisol. Deze hormonen helpen het lichaam om belangrijke stressreacties op te bouwen bij gevaar, zoals de vlucht-of-vechtreactie.
Een verkeerd begrepen molecuul
In de loop der jaren hebben lipiden een slecht publiek imago gekregen vanwege vetarme dieettrends. Zoals u kunt zien, is deze slechte reputatie onverdiend omdat de rollen die lipiden in het menselijk lichaam spelen - van energieopslag tot membraanvorming tot eenvoudige demping en isolatie - niet zo belangrijk zijn; ze zijn cruciaal voor het leven.