Inhoud
De destructiviteit van een tropische cycloon - in de Noord-Atlantische en Noordoost-Pacifische bassins een orkaan genoemd - hangt gedeeltelijk af van de gerelateerde kenmerken van barometrische (of atmosferische) druk en windsnelheid. Deze monsterstormen bestaan uit een lagedrukcentrum - het 'oog' - omringd door huilende wind en stijgende donderkoppen. Hoe extremer de barometrische drukgradiënt van de cycloon, hoe harder de wind.
Barometrische druk
Grofweg kun je denken aan barometrische druk, vaak gemeten in millibar, als het gewicht van de bovenliggende lucht op een bepaald punt in de atmosfeer. Nauwkeuriger, het is evenredig met de dichtheid van de gasmoleculen in een luchteenheid. In een gebied met lage druk - en op grotere afstand van elkaar gelegen luchtmoleculen - heeft lucht de neiging om op te stijgen en onstabiel te worden, dus cellen met lage druk kunnen stormachtig en zelfs gewelddadig zijn. In een orkaan is de druk het laagst in het oog en neemt gestaag toe terwijl je door de oogmuur naar buiten gaat - dat gewelddadige front van onweersbuien onmiddellijk het oog zelf omringt - en vervolgens door de regenbanden die de buitenste spiralen vormen.
Windsnelheid
Barometrische druk beïnvloedt direct wind, omdat lucht stroomt van gebieden met hoge tot lage druk. Het kromtrekken van deze basisbeweging door de draaiing van de planeet - de Coriolis-kracht - en door wrijving zorgt ervoor dat de winden van een cycloon tegen de klok in rond het lage-drukcentrum draaien. Hoe sterker de drukgradiënt, hoe sneller de wind. In een orkaan neemt de windsnelheid toe van de buitenste regenbanden naar de oogwand. Er is heel weinig wind in de ogen, waar zinkende lucht bewolking ontmoedigt; heldere luchten, of die slechts licht versluierd door hoge, onregelmatige wolken, hebben de neiging hier te overwinnen.
Orkaanevolutie
Orkanen ontstaan uit stormachtige cellen genoemd tropische verstoringen, vaak geactiveerd door oostelijke golven. Een reeks fasen die uiteindelijk worden bepaald door de windsnelheid markeren de overgang van een tropische verstoring naar een volledig opgeblazen tropische cycloon, een versterking aangedreven door de verdamping van warm oceaanwater en de latente warmte die vrijkomt als waterdampen condenseren in stijgende lucht. EEN tropische depressie ontwikkelt zich als een afzonderlijk lagedrukcentrum en intensiteit van cyclische winden; de depressie wordt een tropische storm als deze winden 17,5 meter per seconde (39 mph) overschrijden. Als de wind 33 meter per seconde bereikt (74 mph), wordt de storm officieel een tropische cycloon, ook bekend als orkaan of tyfoon. Hoewel de absolute waarde van de luchtdruk geen bepalende eigenschap is, hebben de meeste orkanen een oog van minder dan 990 millibar.
Recordintensiteiten
Wetenschappers gebruiken zowel luchtdruk als windsnelheid om de intensiteit van een bepaalde tropische cycloon te meten. De meest intense op record was Typhoon Tip, een machtige wervelwind die in het najaar van 1979 naar Japan brulde. De centrale druk van Typhoon Tip registreerde op 12 oktober van dat jaar 870 millibar. Sommige schattingen suggereren echter dat de storm Typhoon Haiyan in november 2013 mogelijk een nog lagere luchtdruk heeft bereikt: 860 millibar. Typhoon Tip neemt overigens ook de prijs voor de grootste cycloon die ooit is gemeten: de immense tyfoon pochte stormachtige wind die zich uitstrekt over een straal van 2.220 kilometer (1.380 mijl). Een storm uit 1996 met de naam Tropical Cyclone Olivia, die landde in Australië, heeft het huidige record voor maximale aanhoudende windsnelheid: een verbazingwekkende 113 meter per seconde (253 mph).