Inhoud
Microban is een geregistreerd handelsmerk voor het antimicrobiële middel triclosan. Triclosan wordt gebruikt in een breed scala aan huishoudelijke en persoonlijke verzorgingsproducten. Deze omvatten reinigingsmiddelen, tandpasta, zeep, mondwater, scheercrèmes en deodorant. Het is ook te vinden in plastic producten, zoals keukengerei en speelgoed. Triclosan wordt weggegooid riool in gemeentelijke riolering. Van de afvalwaterfabriek baant het zich een weg naar aquatische ecosystemen, drinkwater en grond die wordt bemest met behandeld zuiveringsslib, ook bekend als 'biosolids'.
Waterorganismen
De effecten van triclosan op aquatische ecosystemen zijn goed bestudeerd. Van Triclosan is aangetoond dat het de groei, reproductie en fotosynthese van waterplanten remt. Bekende effecten op waterdieren zijn onder meer sterfte, groeiremming, verminderde mobiliteit en lage vruchtbaarheid. De gevoeligheid van waterdieren voor triclosan varieert met soorten, leeftijd en de intensiteit en duur van de blootstelling. Jonge vissen zijn gevoeliger voor triclosan dan volwassen vissen, en hetzelfde geldt voor Afrikaanse klauwkikkers. Blootstelling aan een lage concentratie triclosan gedurende meerdere dagen kan hetzelfde effect hebben als blootstelling aan een hoge concentratie gedurende 24 uur. Van Triclosan is aangetoond dat het zich ophoopt in de lichamen van vissen, een proces dat bekend staat als "bioaccumulatie", en mogelijk in de voedselketen naar terrestrische roofdieren, zoals mensen en adelaars, kan gaan. Bioaccumulatie verhoogt de concentratie van een toxine in het milieu, waardoor de kans groter wordt dat organismen worden blootgesteld aan een hoge dosis.
Terrestrische organismen
Meerdere onderzoeken hebben aangetoond dat triclosan giftig kan zijn voor bodemmicroben, regenwormen en verschillende soorten bloeiende planten. Dit is een ernstig probleem, omdat deze organismen bijdragen aan belangrijke ecologische processen, zoals de afbraak van organische stoffen, bodembeluchting, gasuitwisseling en recycling van voedingsstoffen. Bovendien is aangetoond dat triclosan zich ophoopt in de weefsels van regenwormen en slakken. Beide dieren zijn een belangrijke voedselbron voor veel vogelsoorten en zoogdieren en vormen daarom een pad waardoor triclosan door de voedselketen kan bewegen. Triclosan lijkt niet dodelijk te zijn voor zoogdieren, maar is in verband gebracht met veranderde spermaproductie bij ratten en depressie van het zenuwstelsel bij muizen.
Biosolids en toxiciteit
De resultaten van een studie gepubliceerd in het maartnummer van "Milieutoxicologie en chemie" suggereren dat schade aan bodemorganismen wordt verminderd wanneer triclosan wordt toegepast als onderdeel van een biosolid meststof. De studie testte de toxiciteit van triclosan, gecombineerd in de bodem met biosolids, voor regenwormen en bodembacteriën, en vond dat er op korte termijn geen effect op beide organismen was. De auteurs geloven dat biosoliden binden aan triclosan, waardoor het minder beschikbaar is in het milieu. Het is belangrijk dat biosolids spaarzaam op de grond worden aangebracht, omdat overmatige toepassing kan leiden tot drainage van triclosan in grondwater.
Menselijke gezondheid
Een overzichtsartikel over het voorkomen en de toxiciteit van triclosan in het milieu, gepubliceerd in het mei 2012 nummer van "Environmental Science Pollution Research", meldt dat triclosan typisch het menselijk lichaam binnenkomt wanneer producten voor persoonlijke verzorging worden toegepast of producten voor mondhygiëne worden ingenomen. Er zijn aanwijzingen dat blootstelling aan triclosan huidirritatie veroorzaakt, maar er is geen onderzoek gedaan naar de vraag of triclosan in menselijk weefsel wordt vastgehouden of in het lichaam wordt afgebroken, waardoor gevaarlijke chemische bijproducten ontstaan. Laboratoriumstudies hebben aangetoond dat triclosan de weerstand van ziekteverwekkende bacteriën tegen andere antibacteriële middelen, zoals penicilline, verhoogt. Op basis van de resultaten van dierstudies zijn er aanwijzingen dat triclosan het menselijke endocriene systeem kan verstoren, wat ontwikkelings- en reproductieve problemen kan veroorzaken.