Inhoud
- Geen magma, geen uitbarsting
- Uitgestorven maar niet verdwenen
- Slapende reuzen
- Slaaprust versus uitsterven
Een vulkaanuitbarsting is een van de meest spectaculaire en destructieve manifestaties van de energie die verborgen ligt in de aarde. Weinig natuurlijke fenomenen kunnen worden vergeleken met vulkanen in hun potentieel voor verlies van leven, catastrofale schade aan eigendommen en verwoestende klimaateffecten. Veel van 's werelds vulkanen vormen echter minimaal gevaar, omdat ze waarschijnlijk niet in de nabije toekomst opnieuw zullen uitbarsten.
Geen magma, geen uitbarsting
Vulkaanuitbarstingen zijn een geologische methode om de warmte en druk vrij te geven die zich ophopen in magma, een ondergronds gesteente dat vloeibaar is gemaakt door extreem hoge temperaturen en is gemengd met gassen zoals waterdamp en kooldioxide. Een vulkaan is in wezen een ventilatieopening waardoor magma onder druk kan ontsnappen uit een kamer onder het aardoppervlak. Een uitgestorven vulkaan is permanent afgesloten van zijn voorraad magma omdat de vulkaan geleidelijk is weggeschoven of omdat het magma via een ander pad begint te stijgen.
Uitgestorven maar niet verdwenen
Als wetenschappers geloven dat een vulkaan niet is uitgebroken in de geregistreerde geschiedenis en waarschijnlijk niet zal uitbarsten in de toekomst, wordt die vulkaan geclassificeerd als uitgestorven. De vulkaanclassificatie is echter enigszins subjectief en theoretisch. Historische gegevens over uitbarstingen zijn onvolledig en wetenschappers hebben een beperkt vermogen om het langetermijnpotentieel voor vulkanische activiteit op een bepaalde locatie te beoordelen. Ook zijn de criteria voor het identificeren van een vulkaan als uitgestorven niet universeel geaccepteerd. Een vulkaan kan worden geclassificeerd als uitgestorven, ongeacht zijn historische activiteit, als hij op dit moment geen tekenen van uitbarsting vertoont en in de toekomst niet als uitbarsting wordt beschouwd.
Slapende reuzen
Niet alle inactieve vulkanen zijn uitgestorven. Als wetenschappers geen tekenen van vulkanische activiteit kunnen detecteren, maar geen bewijs vinden dat erupties onmogelijk zijn, wordt die vulkaan geclassificeerd als sluimerend of 'slapend'. Een preciezere definitie stelt dat een slapende vulkaan kan uitbarsten maar de afgelopen tienduizend jaar niet is uitgebarsten. Geologisch bewijs voor prehistorische uitbarstingen is moeilijk te interpreteren, dus een alternatief criterium voor kiemrust is dat de vulkaan niet is uitgebroken in de geregistreerde geschiedenis. Deze definitie is echter ook imperfect, omdat de lengte van de geregistreerde geschiedenis aanzienlijk varieert van het ene deel van de wereld tot het andere.
Slaaprust versus uitsterven
Het onderscheid tussen slapende vulkanen en uitgestorven vulkanen is niet altijd duidelijk en wetenschappers hebben vaak moeite om de juiste classificatie te kiezen. Verschillende soorten vulkanen hebben verschillende kenmerken met betrekking tot het aantal en de frequentie van uitbarstingen. Bijgevolg, zelfs als twee vulkanen vergelijkbare uitbarstingsgeschiedenissen hebben, kan de een sluimerend zijn en de ander uitgestorven. Sommige soorten vulkanen ervaren bijvoorbeeld slechts één uitbarsting, en deze kunnen als uitgestorven worden geclassificeerd, zelfs als ze in de recente geschiedenis zijn uitgebroken. Andere soorten barsten met tussenpozen van honderdduizenden jaren uit en kunnen niet als uitgestorven worden beschouwd, zelfs als de laatste uitbarsting ruim tienduizend jaar geleden plaatsvond.