Inhoud
- Het is het seizoen ... voor een eclips
- Vier soorten zonsverduisteringen
- Wat is een ringvormige zonsverduistering?
- Totaal versus ringvormige zonsverduistering
- Soorten Maansverduisteringen
- Eclipsen en de Saros-cyclus voorspellen
De relatieve afstanden van de zon en de maan tot de aarde en hun relatieve afmetingen zijn verantwoordelijk voor een van de meest toevallige toevalligheden in de astronomie.
Het gebeurt gewoon zo dat de schijnbare schijven van de zon en de maan, gezien vanaf de aarde, bijna exact even groot zijn. Dat maakt het mogelijk voor de maan om gewoon de zon te bedekken terwijl deze tussen de zon en de aarde passeert, en omdat de grootteovereenkomst zo exact is, kunnen mensen op aarde de corona van de zon zien. De kans dat dit gebeurt, is wel astronomisch.
Wanneer de maan voor de zon passeert, ervaren mensen op aarde een eclips, maar niet alle eclipsen zijn totaal. Soms is de maan niet precies in lijn met de zon, en in plaats van een totale black-out, zien mensen alleen het zonlicht donker worden.
En soms bevindt de maan zich te ver van de aarde in haar baan om de zon volledig te bedekken, zelfs wanneer deze direct voor haar passeert. Dit is een ringvormige zonsverduistering. Het zou een totale zonsverduistering zijn als de maan dichterbij was.
Het is het seizoen ... voor een eclips
Zonsverduisteringen treden op tijdens nieuwe manen. Omgekeerd vindt een maansverduistering plaats wanneer de maan vol is en de aarde tussen haar en de zon beweegt.
Als de manenbaan op hetzelfde vlak lag als de aarde om de zon, zouden we elke maand een zons- en maansverduistering zien, maar dat is niet het geval. Het vlak van de manenbaan helt onder een hoek van 5,1 graden met het vlak van de aardbaan. Dat voegt een extra voorwaarde voor een eclips toe. Het moet niet alleen nieuwe of volle maan zijn, maar de maan moet ook dicht genoeg bij het vlak van de aardbaan zijn om een deel van de zon te blokkeren.
Elke maand kruist de maan het vlak van de baan van de aarde twee keer, eenmaal op zijn zuidwaarts pad en een andere keer twee weken later wanneer het op zijn noordwaarts pad is. Deze kruisingen worden knooppunten genoemd en om een eclips te laten plaatsvinden, moet de zon zich binnen 17 graden van een van de knooppunten bevinden. Dit gebeurt twee keer per jaar. De zon reist 0,99 graden per dag, dus hij blijft ongeveer 34 dagen in de buurt van een knooppunt. Deze periode van 34 dagen wordt een eclipsseizoen genoemd.
Tijdens een bepaald eclipsseizoen is er één zonsverduistering en één maansverduistering. Een eclipsseizoen is echter langer dan een maand, dus het is mogelijk dat er twee zonne- of twee maansverduisteringen optreden tijdens een enkel seizoen.
Vier soorten zonsverduisteringen
Totale zonsverduisteringen zijn zichtbaar langs een vrij smal pad op het aardoppervlak, maar gedeeltelijke verduisteringen zijn zichtbaar over een veel breder gebied. Het type eclips dat mensen zien, hangt af van drie factoren:
De vier soorten eclipsen die kunnen optreden, zijn de volgende:
Totaal: Dit is de klassieke zonsverduistering waarbij de maan de zon volledig bedekt en kijkers in de manmbra de corona van de zon kunnen zien. Het kan alleen optreden als de zon zich binnen een paar graden van het knooppunt van de manen bevindt. Tegelijkertijd moet de zon ver genoeg van de aarde verwijderd zijn om de schijf klein genoeg te maken om door de maan te worden bedekt. De maan van haar kant moet dicht genoeg bij de aarde zijn om een schijf te hebben die groot genoeg is om de zon te bedekken.
gedeeltelijke: Wanneer een eclipsseizoen plaatsvindt, maar de zon ver van een knooppunt bij volle maan is, kunnen sommige mensen op aarde zien dat de maan slechts een deel van de zon blokkeert. Dit is een gedeeltelijke zonsverduistering. De lucht wordt iets donkerder als een deel van de zonneschijf wordt verborgen.
ringvormige: Een ringvormige zonsverduistering doet zich voor wanneer de zon zich dicht genoeg bij een knoop bevindt om een totale zonsverduistering te laten plaatsvinden, maar het is ofwel te dicht bij de aarde of de maan is te ver verwijderd van de aarde voor de manenschijf om de zon volledig te blokkeren. Kijkers in de umbra zien de complete schijf van de maan voor de zon met een heldere ring van zonlicht eromheen.
Hybride: Een hybride eclips is zeldzaam. Het treedt op wanneer de zon en de maan zijn geplaatst om een ringvormige zonsverduistering te creëren, maar terwijl de umbra over het gezicht van de aarde beweegt, verkleint de kromming van de aarde de afstand tot de maan net genoeg om de manenschijf groot genoeg te maken om de zon volledig te blokkeren en maak een totale zonsverduistering voor een korte tijd.
Wat is een ringvormige zonsverduistering?
Zowel de aarde als de maan hebben elliptische banen. Er is een afstand van bijna 5 miljoen kilometer tussen het aphelion van de aarde, of maximale afstand van de zon, en zijn perihelion, of minimale afstand van de zon. Dat maakt een verschil van ongeveer 1 boogminuut in schijnbare grootte.
Het verschil in de manen afstand van de aarde op toppunt (maximale afstand) en perigee (minimale afstand) is ongeveer 50.000 kilometer, wat een verschil in schijnbare grootte van 4 boogminuten creëert, of ongeveer 13 procent van de gemiddelde grootte. De maan verandert meer in relatieve grootte dan de zon, dus het heeft meer effect op het type eclips dat mensen zien.
Om een eclips ringvormig te maken, moet de maan kleiner lijken dan de zon. Dit gebeurt absoluut wanneer de aarde zich het dichtst bij de zon bevindt, wat in januari gebeurt, en de maan zich op de verste afstand bevindt.
De baan van de aarde is echter bijna cirkelvormig, dus de schijnbare grootte van de zon verandert niet zoveel. Bijgevolg zou een ringvormige zonsverduistering ook kunnen optreden in juli als de maan op zijn hoogtepunt staat. Als een zonsverduistering optreedt wanneer de maan in perigee is en verschijnt als een "supermoon" wanneer deze vol is, zie je zeker geen ringvormige zonsverduistering, ongeacht de tijd van het jaar.
Wanneer een ringvormige zonsverduistering optreedt, passeert de maan volledig voor de zon, maar de zon wordt niet volledig donker. In plaats daarvan is een ring van vuur zichtbaar rond de randen van de schaduw van de manen, en dit zonlicht verlicht de hemel gedeeltelijk, waardoor een soort spookachtige schemering ontstaat. Omdat de zon nog steeds zichtbaar is tijdens een ringvormige zonsverduistering, is direct naar de zonsverduistering kijken zelfs gevaarlijker dan naar een totale zonsverduistering te kijken.
Totaal versus ringvormige zonsverduistering
Wanneer u een diagram ziet van een totale zonsverduistering, ziet u de schaduw van de manen, of umbra, afgebeeld als een kegel die taps toeloopt naar een punt op het aardoppervlak. Het gebied binnen de navel heeft een diameter van ongeveer 100 mijl en iedereen binnen het ziet een totale eclips. De gecombineerde beweging van de maan en de rotatie van de aarde zorgt ervoor dat de umbra in een karakteristiek pad langs het aardoppervlak beweegt met een snelheid tussen 1.000 en 3.000 mph, afhankelijk van de breedtegraad.
Als je een ringvormig eclipsdiagram bekijkt, zie je de umbra op enige afstand boven het aardoppervlak scherpstellen. Aardgebonden kijkers, die zich buiten dit brandpunt bevinden, worden niet in volledige schaduw geduwd zoals ze zijn tijdens een totale zonsverduistering. Licht van de buitenste ring van de zon - waar de naam "ringvormig" vandaan komt - strekt zich uit voorbij het brandpunt van de navel en verlicht het gebied daarachter. Zonlicht wordt verminderd, maar niet gedoofd, waardoor een effect ontstaat dat lijkt op een zware bewolking.
Mensen kunnen tot 7 1/2 minuten totaliteit getuige zijn voordat de umbra naar het oosten beweegt. Eenmaal buiten de umbra blijven kijkers voor een langere periode in de penumbra, of gedeeltelijke schaduw. Wat ze zien in de penumbra is de schaduw van de maan die slechts een deel van de zonneschijf blokkeert. Een ringvormige eclips daarentegen kan tot 12 1/2 minuut duren. De extra tijd is te wijten aan de kleinere schijnbare grootte van de manenschijf. Dankzij zijn kleinere formaat heeft het meer afstand te overbruggen in zijn pad over het gezicht van de zon.
Soorten Maansverduisteringen
In een bepaald eclipsseizoen zal er ten minste één maansverduistering plaatsvinden twee weken vóór of na een zonsverduistering. Bedenk dat maansverduisteringen gebeuren wanneer de maan vol is - dat wil zeggen, het is aan het tegenovergestelde einde van zijn baan - en de aarde passeert tussen haar en de zon. Maansverduisteringen kunnen gedeeltelijk of totaal zijn, maar nooit ringvormig. De aarde is te groot ten opzichte van de maan om in de schijf van de zon te passen, gezien vanuit de maan.
De umbra van de aarde is 1,4 miljoen km lang, wat meer dan drie keer de afstand tussen de aarde en de maan is. Als je op de maan was, zou je de aarde de zon zien blokkeren, maar in plaats van in totale duisternis te zijn, zou je iets heel vreemds zien. Je zou de aarde zien badend in een ring van rood licht. Dit is zonlicht dat wordt afgebogen door de atmosfeer van de aarde. Hoger energetisch zonlicht wordt volledig afgebogen, maar rood licht kan de atmosfeer binnendringen en wordt gebroken, net zoals licht dat door een prisma gaat.
Deze breking is de reden waarom mensen naar een maansverduistering verwijzen als een bloedmaan. Het gebroken licht dat het maanoppervlak verlicht, verandert de maan in een spookachtige rode kleur. Omdat de aardeschijf zoveel groter is dan die van de maan, kan de periode van totaliteit tijdens een maansverduistering zo lang duren als 1 uur en 40 minuten. Aan weerszijden van de totaliteit wordt de zon nog een uur of zo gedeeltelijk door de aarde afgesloten. Een maansverduistering kan tot zes uur duren vanaf het moment dat de aardeschijf de maan begint te verbergen tot het moment waarop deze volledig weg beweegt.
Eclipsen en de Saros-cyclus voorspellen
De omstandigheden op het aardoppervlak zijn misschien onvoorspelbaar, maar de bewegingen van de aarde en alle andere planeten niet. Wetenschappers catalogiseren deze bewegingen, en als uw gebied toe is aan een spectaculaire zonsverduistering, weet u het jaren vóór de feitelijke gebeurtenis.
Sinds Mesopotamische tijden hebben astronomen erkend dat eclipsen voorkomen in cycli van 18 jaar (eigenlijk 18 jaar, 11 dagen, 8 uur) die Saros-cycli worden genoemd. Aan het einde van een Saros neemt de zon dezelfde positie in ten opzichte van de manenknopen die hij aan het begin van de cyclus had, en een nieuwe Saros-cyclus begint. Verduisteringen in elke Saros-cyclus volgen hetzelfde patroon als in de vorige, met kleine veranderingen als gevolg van orbitale storingen en andere factoren.
Het feit dat zonsverduisteringen niet voorkomen op hetzelfde deel van het aardoppervlak met intervallen van 18 jaar is te wijten aan de aardrotatie. Bij het in rekening brengen daarvan hebben NASA-astronomen een kalender met verduisteringen tot het jaar 3000 opgesteld.