Inhoud
- Een korte geschiedenis van zwaartekracht
- Theorieën van zwaartekracht
- Einsteins Algemene relativiteitstheorie
- De zwaartekracht van de aarde en verder
De meeste mensen, wetenschappelijk georiënteerd of anderszins, hebben op zijn minst een vaag idee dat een hoeveelheid of concept genaamd "zwaartekracht" is wat objecten, inclusief zichzelf, aan de aarde gebonden houdt. Ze begrijpen dat dit in het algemeen een zegen is, maar in bepaalde situaties minder, bijvoorbeeld wanneer ze op een boomtak zitten en een beetje onzeker zijn over hoe ze ongeschonden op de grond kunnen komen, of wanneer ze proberen een nieuw persoonlijk record te vestigen in een evenement zoals het hoogspringen of het polsstokspringen.
Het is misschien moeilijk om het idee van de zwaartekracht zelf te waarderen totdat je ziet wat er gebeurt wanneer de invloed ervan wordt verminderd of uitgewist, zoals bij het bekijken van beelden van astronauten in een ruimtestation in een baan rond de planeet ver van het aardoppervlak. En in werkelijkheid hebben natuurkundigen weinig idee van wat uiteindelijk de zwaartekracht "veroorzaakt", net zomin als ze iemand van ons kunnen vertellen waarom het universum überhaupt bestaat. Natuurkundigen hebben echter vergelijkingen gemaakt die beschrijven wat zwaartekracht uitzonderlijk goed doet, niet alleen op aarde, maar in de hele kosmos.
Een korte geschiedenis van zwaartekracht
Meer dan 2000 jaar geleden kwamen de oude Griekse denkers met veel ideeën die de tand des tijds grotendeels hebben doorstaan en tot de moderniteit hebben overleefd. Ze ontdekten dat verre objecten zoals planeten en sterren (de ware afstanden van de aarde waarvan de waarnemers natuurlijk geen manier hadden om te weten) in feite fysiek aan elkaar waren gebonden ondanks vermoedelijk niets zoals kabels of touwen die hen met elkaar verbinden samen. Bij afwezigheid van andere theorieën stelden de Grieken voor dat de bewegingen van de zon, de maan, de sterren en de planeten werden bepaald door de grillen van de goden. (In feite waren alle planeten die in die dagen bekend waren naar goden genoemd.) Hoewel deze theorie netjes en beslissend was, kon ze niet worden getest en was ze daarom niet meer dan een vervanging voor een meer bevredigende en wetenschappelijk rigoureuze verklaring.
Het was pas ongeveer 300 tot 400 jaar geleden dat astronomen zoals Tycho Brahe en Galileo Galilei erkenden dat, in tegenstelling tot bijbelse leerstellingen die toen bijna 15 eeuwen oud waren, de aarde en de planeten rond de zon draaiden, in plaats van dat de aarde aan de middelpunt van het universum. Dit maakte de weg vrij voor verkenningen van de zwaartekracht zoals die momenteel wordt begrepen.
Theorieën van zwaartekracht
Een manier om te denken aan de zwaartekracht tussen objecten, uitgedrukt door de late theoreticus Jacob Bekenstein in een essay voor CalTech, is als "langeafstandskrachten die elektrisch neutrale lichamen op elkaar uitoefenen vanwege hun materie-inhoud." Dat wil zeggen, terwijl objecten een kracht kunnen ervaren als gevolg van verschillen in elektrostatische lading, resulteert zwaartekracht in plaats daarvan in een kracht vanwege pure massa. Technisch gezien oefenen u en de computer, telefoon of tablet dit op zwaartekrachten op elkaar uit, maar u en uw apparaat met internet zijn zo klein dat deze kracht vrijwel niet detecteerbaar is. Voor objecten op de schaal van planeten, sterren, hele sterrenstelsels en zelfs clusters van sterrenstelsels is het natuurlijk een ander verhaal.
Isaac Newton (1642-1727), gecrediteerd als een van de meest briljante wiskundige geesten in de geschiedenis en een van de mede-uitvinders van het veld van de calculus, stelde voor dat de zwaartekracht tussen twee objecten recht evenredig is met het product van hun massa's en omgekeerd evenredig met het kwadraat van de afstand tussen hen. Dit heeft de vorm van de vergelijking:
Fgrav = (G × m1 × m2) / R2
waar Fgrav is de zwaartekracht in newton, m1 en M2 zijn de massa's van de objecten in kilogram, r is de afstand tussen de objecten in meters en de waarde van de evenredigheidsconstante G is 6,67 × 10-11 (N ⋅ m2)/kg2.
Hoewel deze vergelijking uitstekend werkt voor alledaagse doeleinden, neemt de waarde ervan af wanneer de objecten in kwestie relativistisch zijn, dat wil zeggen beschreven door massa's en snelheden ver buiten de typische menselijke ervaring. Hier komt de zwaartekrachttheorie van Einsteins naar voren.
Einsteins Algemene relativiteitstheorie
In 1905 publiceerde Albert Einstein, wiens naam misschien de meest herkenbare in de geschiedenis van de wetenschap is en de meest synoniem voor geniale prestaties, zijn speciale relativiteitstheorie. Naast andere effecten die dit had op het bestaande geheel van fysische kennis, betwistte het de veronderstelling ingebouwd in Newtons concept van zwaartekracht, namelijk dat zwaartekracht in feite onmiddellijk tussen objecten werkte, ongeacht de omvang van hun scheiding. Na Einsteins berekeningen vastgesteld dat de snelheid van het licht, 3 × 108 m / s of ongeveer 186.000 mijl per seconde, plaatste een bovengrens voor hoe snel iets door de ruimte kon worden verspreid, ideeën van Newton zagen er plotseling kwetsbaar uit, tenminste in bepaalde gevallen. Met andere woorden, terwijl de Newtoniaanse gravitatietheorie bewonderenswaardig bleef presteren in bijna alle denkbare nadelen, was het duidelijk geen universeel waarachtige beschrijving van de zwaartekracht.
Einstein bracht de volgende 10 jaar door met het formuleren van een andere theorie, een theorie die Newtons basiszwaartekrachtraamwerk zou verzoenen met de bovengrens die de snelheid van het licht oplegde of leek te leggen op alle processen in het universum. Het resultaat, dat Einstein in 1915 introduceerde, was de algemene relativiteitstheorie. De triomf van deze theorie, die tot op heden de basis vormt van alle gravitatietheorieën, is dat ze het concept van zwaartekracht omlijst als een manifestatie van de kromming van ruimte-tijd, niet als een kracht op zich. Dit idee was niet helemaal nieuw; de wiskundige Georg Bernhard Riemann had in 1854 verwante ideeën geproduceerd. Maar Einstein had de gravitatietheorie dus getransformeerd van iets dat puur in fysieke krachten was geworteld in een meer op geometrie gebaseerde theorie: het stelde een de facto vierde dimensie, tijd, voor bij de drie ruimtelijke dimensies die al bekend waren.
De zwaartekracht van de aarde en verder
Een van de implicaties van de algemene relativiteitstheorie van Einsteins is dat de zwaartekracht onafhankelijk werkte van de massa of de fysieke samenstelling van objecten. Dit betekent onder andere dat een kanonskogel en een marmer dat van de top van een wolkenkrabber is gevallen met dezelfde snelheid naar de grond zullen vallen, in precies dezelfde mate versneld door de zwaartekracht, ondanks dat de ene veel massiever is dan de andere . (Het is belangrijk om voor de volledigheid op te merken dat dit technisch alleen waar is in een vacuüm, waar luchtweerstand geen probleem is. Een veer valt duidelijk langzamer dan een kogelstoot doet, maar in een vacuüm zou dit niet het geval zijn .) Dit aspect van Einsteins idee was testbaar genoeg. Maar hoe zit het met relativistische situaties?
In juli 2018 heeft een internationaal team van astronomen een studie afgerond van een drievoudig sterrensysteem dat 4.200 lichtjaar van de aarde is. Een lichtjaar is de afstand die licht aflegt in één jaar (ongeveer zes biljoen mijl), dit betekent dat de astronomen hier op aarde licht onthullende fenomenen observeerden die zich daadwerkelijk in ongeveer 2.200 voor Christus voordeden. Dit ongebruikelijke systeem bestaat uit twee kleine, dichte sterren - een een "pulsar" die 366 keer per seconde om zijn as draait en de andere een witte dwerg die rond elkaar draaien met een opmerkelijk korte periode van 1,6 dagen. Dit paar draait op zijn beurt om de 327 dagen om een verder verwijderde witte dwergster. Kortom, de enige beschrijving van de zwaartekracht die de wederzijdse hectische bewegingen van de drie sterren in dit zeer ongebruikelijke systeem kon verklaren, was de algemene relativiteitstheorie van Einsteins - en de vergelijkingen passen in feite perfect bij de situatie.